Een ‘large language model’ is een type kunstmatige intelligentie (AI) dat is ontworpen om menselijke taal te begrijpen en te produceren op een geavanceerd niveau en het is tegenwoordig bijna vanzelfsprekend om deze modellen ook toe te passen bij vertalen. De verwachtingen van AI waren én zijn hoog gespannen, maar er komen ook steeds meer kritische geluiden. Wat zijn de voordelen en nadelen van het inzetten van AI vanuit de markt en hoe gaan wij daarmee om?
DeepL versus ChatGPT
Een belangrijke vraag is: Wat zijn de verschillen tussen bestaande vertaalmachines, zoals DeepL en een AI-taalmodel, zoals ChatGPT? DeepL is al enkele jaren actief. DeepL kan onder de motorkap ook worden beschouwd als een ‘large language model’, het is echter specifiek geoptimaliseerd voor vertalingen. ChatGPT is gefocust op interactie, zoals het beantwoorden van vragen en het schrijven van teksten. Deze interactie is breed inzetbaar en prikkelt het menselijke voorstellingsvermogen. Technisch gezien is het toepassen van ‘large language models’ voor vertalen niet baanbrekend, omdat bestaande vertaalmachines zoals DeepL ook al jaren gebruik maken van ‘large language models’. De impact van de recente bekendheid en investeringen in AI gaat waarschijnlijk wel invloed hebben op de verdere ontwikkelingen, acceptatie en toepassing door de gebruikers.
De voordelen van AI-ontwikkelingen
Snelheid en toegankelijkheid
AI kan teksten veel sneller vertalen dan een menselijke vertaler. Hierdoor kunnen vertalingen sneller worden opgeleverd en is het interessanter om processen of grote projecten te vertalen, die anders te tijdrovend zijn. Door het inzetten van AI-vertaaltools is het ook mogelijk om real-time klantenondersteuning aan te bieden in meerdere talen. De AI-tools zijn toegankelijk en makkelijk te gebruiken door iedereen in de cloud.
Zelflerend vermogen en tekstverrijking
AI-vertaaltools worden naar verwachting voortdurend verbeterd door het verwerken van meer vertalingen. Ze leren van fouten en worden nauwkeuriger in hun vertalingen. Waarschijnlijk leert AI de content van de organisatie steeds beter begrijpen, waardoor het juiste woordgebruik kan worden toegepast en verbeterd op basis van de gewenste situatie die wordt ingegeven door een prompt. Teksten en vertalingen kunnen verrijkt worden met een betere inhoud en nieuwe inzichten en ideeën die door AI voorgesteld worden.
Kostenbesparing
Door het inzetten van AI kunnen organisaties besparen op de vertaalkosten. Dit komt grotendeels omdat AI sneller kan vertalen dan menselijke vertalers. De lagere kosten maken internationalisering ook toegankelijker voor kleinere bedrijven. De besparing door het inzetten van post-editing in combinatie met een AI vertaaltool is circa 40%.
Consistentie
AI kan bijdragen aan het behouden van de gewenste consistentie van vertaalde documenten. Dit is voornamelijk van belang voor juridische, technische en marketingvertalingen. In deze teksten is consistentie van belang om claims te voorkomen of om het gewenste doel te bereiken, zoals een aansprekende tekst of duidelijke handleiding.
De nadelen van AI-ontwikkelingen
Minder nuance en te letterlijk
AI heeft soms moeite met het juist vertalen van nuances, dubbele betekenissen en culturele context. Dit kan resulteren in vertalingen die grammaticaal correct zijn, maar niet de onderliggende betekenis of emotie van de originele tekst vangen. AI-tools genereren vaak te letterlijke vertalingen en kunnen moeite hebben met taalkundige uitdrukkingen, spreekwoorden of jargon, die niet direct vertaalbaar zijn. Het resultaat is dan een onnatuurlijk klinkende of zelfs verwarrende vertaling.
Beperkte creativiteit en rekening houden met extra opmerkingen
AI mist de creativiteit waar menselijke vertalers uit kunnen putten. Dit is vooral belangrijk bij marketinggerichte, literaire en poëtische vertalingen, waarbij stijl en toon cruciaal zijn. Maar ook bij vertalingen waarbij rekening gehouden moet worden met extra opmerkingen of aanpassingen aan de doelgroep, wetten of gebruiken in een land. Dit is vaak het geval bij juridische, technische en marketingvertalingen. AI-tools missen vaak de creativiteit, ervaring en intelligentie om de gewenste aanpassingen op een natuurlijke en correcte wijze in de vertaling te verweven.
Beperkingen in taaldekking
AI-vertaaltools ondersteunen veel talen, maar zijn minder effectief voor minder gangbare talen of dialecten door een gebrek aan trainingsdata. Vertaalmachines die al jaren bestaan, zoals DeepL en Google Translate, zijn vaak beter dan de nieuwe AI-tools, zoals ChatGPT en Google Bard. De vertaalkwaliteit van ChatGTP blijft zelfs achter bij wereldwijd minder voorkomende talencombinaties zoals het Engels – Nederlands. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de resultaten van dit onderzoek.
Beperkingen in specialistische vertaalfuncties
Belangrijke vertaaltools binnen de vertaalmarkt zijn niet geïntegreerd in AI-tools. Dit gebeurt waarschijnlijk omdat de vertaalmarkt relatief klein is en AI-bedrijven zich richten op grote (miljarden) markten. De vertaalmarkt blijft waarschijnlijk interessant, maar deelmarkten binnen deze sector, zoals die voor vertaalgeheugens en kleinere talencombinaties, waarschijnlijk niet.
Een voorbeeld hiervan is de toepassing van een vertaalgeheugen. Een vertaalgeheugen is een database waarin eerder gemaakte vertalingen worden opgeslagen. Een vertaalgeheugen slaat de eerder gemaakte vertalingen per gebruiker op, maar de AI-tools zoals ChatGPT hebben deze functie niet. In een vertaalgeheugen kan een uitgebreide terminologielijst worden bijgehouden, maar deze functie ontbreekt bij AI-tools. Het gebruik van een vertaalgeheugen stelt de vertalers in staat om consistentie te handhaven en de kwaliteit van de vertalingen te verhogen. Het speelt een cruciale rol bij het waarborgen van de kwaliteit van vertalingen.
Negatieve impact op zoekmachine (SEO) resultaten
Veel zoekmachines zoals Google hebben richtlijnen tegen het overmatig gebruik van geautomatiseerd gegenereerde content. Google kan bijvoorbeeld websites en webshops, die onbeteugeld gebruikmaken van AI-content straffen door de posities in de zoekmachine te laten dalen.
Duurzaamheid en welzijn
Een enkele prompt geven aan ChatGTP zoals een kleine vertaling kost ongeveer 3 Wh. Dit is ongeveer zoveel energie als een zonnepaneel opwekt in een minuut. Dat is behapbaar op kleine schaal. Ook kan AI worden ingezet voor veel duurzame doelen zoals beter voorraad beheer wat overproductie beperkt of bij precisielandbouw. Echter als de vraag naar AI in het huidige tempo blijft groeien, verbruikt het in 2027 net zoveel energie als de gehele Nederlandse economie. Het scenario dat AI bijdraagt aan verduurzaming maar de netto impact niet positief zal zijn is het meest waarschijnlijke. De reden hiervoor is dat AI minder direct bijdraagt aan de benodigde transities zoals windmolens of elektrische auto´s. Daarnaast zal waarschijnlijk de positieve impact die ongetwijfeld gemaakt gaat worden met AI negatief gecompenseerd worden door de Jevons-paradox. De verbeterde efficiency en milieuwinst die behaald wordt, wordt door meer consumptie geneutraliseerd. Daarnaast waarschuwt de VN ervoor dat de kans groot is dat AI de ongelijkheid gaat vergroten. Meer ongelijkheid draagt tevens bij aan minder welzijn
Privacyrisico’s en afhankelijkheid
Het gebruik van AI brengt risico’s met zich mee op het gebied van privacy en databeveiliging, omdat gevoelige informatie moet worden ingevoerd en verwerkt door AI-systemen. Veel AI-tools zijn niet ISO 27001-gecertificeerd en zijn niet transparant over wat er met de gegevens gebeurt. De beste en meest geschikte AI-tools zijn op één hand te tellen en hoe meer deze tools worden gebruikt, hoe afhankelijker organisaties worden. Privacyschendingen of grote prijsverhogingen kunnen dan voor grote uitdagingen zorgen.
De ideale mix: Menselijke expertise en AI in vertalingen
De bovengenoemde nadelen benadrukken de behoefte aan een evenwichtige werkwijze, waarbij AI wordt gecombineerd met een ervaren revisor. Wij bieden dit aan met onze dienst post-editing met AI. Zo kan de kwaliteit en nauwkeurigheid van vertalingen gewaarborgd worden. Voor de opkomst van AI-tools zoals ChatGPT, heeft Fairlingo al de meest geavanceerde AI-vertaalhulpmiddelen, zoals DeepL en IBM Watson, geïntegreerd in hun werkwijze door ze te combineren met ervaren, native menselijke vertalers. Daarnaast hebben wij een vertaalgeheugen toegepast in onze workflow, zodat er gewerkt kan worden met een terminologielijst en suggesties aan de vertaler, die deze kan controleren en toepassen. Een ander voordeel is, dat wij de vertalingen kunnen controleren op nuance en letterlijke vertalingen. Elke AI-vertaling wordt bij ons gecontroleerd door een ervaren menselijke vertaler (native speaker). Tevens kunnen wij rekening houden met extra opmerkingen voor de vertaling, bijvoorbeeld op juridisch of SEO-gebied. De vertaler bewaakt het toepassen van deze opmerkingen en denkt ook mee op gebieden die een AI-vertaaltool nog niet kan overzien.
Veel andere vertaalbureaus hebben deze werkwijze nog niet transparant gemaakt en zijn daarbij ook niet duidelijk over de kosten. Bij Fairlingo kun je zelfs een offerte voor een AI-vertaling die gecontroleerd wordt direct online inzien. Indien gewenst kan de offerte direct worden bevestigd. Als er vragen of opmerkingen zijn met betrekking tot de vertaling, dan kunnen deze direct bij de opdracht ingegeven worden of kan er contact worden opgenomen met onze projectmanagers.
Menselijke intelligentie en creativiteit blijven vaak onmisbaar, vooral wanneer een niet-letterlijke vertaling nodig is of wanneer er extra eisen aan de vertaling gesteld worden.
